Avtovağzal da yanacaqla işləyir?
"Bilet maxinasiyası" işbazların alətinə çevrilib
Məlum olduğu kimi iyul ayınin 1-dən etibarən yanacaq, şəhərlərarası və şəhərdaxili avtobus marşurutlarında, metroda gediş haqqı və bir sıra dərman peraparatlarının qiymətləri Tarif Şurasının qərarına əsasən bahalaşıb. Bahalaşmanın yanacaq və nəqliyyata aid olan hissəsində bir məntiqi səbəb-nəticə əlaqəsi var. Məsələn, şəhərlərarası və şəhərdaxili daşımalar üzrə gediş haqqı ona görə 25% bahaplaşıb ki, bu xidmətin maya dəyərində xüsusu çəkisi yüksək olan Aİ-92 benzini 10%, dizel yanacağı isə 25% bahalaşıb. Yəni sərnişindaşımada qiymət artımı yanacağın qiymətinin artması ilə bağlıdır. Xidmət haqqının artan hissəsi məntiqlə yanacağa xərclənməlidir. Amma Bakı Beynəlxalq Avtovağzalı (BBA) bu məntiqin əksinə addım atır. Bakı-Cəlilabad marşrutu üzrə sərnişin daşıyan avtobus sürücülərindən biri redaksiyamıza yazır ki, sərnişin biletlərinin qiyməti 1,2 manat bahalaşaraq, 6,3 manatdan 7,5 manata çatdırılıb. 20 nəfər sərnişin tutan avtobus bletlərində bu fərq 24 manat təşkil edir(1,2x20=24): "Həmin 24 manatın 9 manatı sürücülərə verilir, 15 manatı isə BBA kassasında qalır. Başqa sözlə hər bir biletin artan 1,2 manatının 0,45 manatı sürücüyə, 0,75 manatı isə Avtovağzala çatır. Biz başa düşə bilmirik, bilet qiymətlərinin artan hissəsi yanacağın bahalaşmasından dolayı xidmətin maya dəyərinin artmasına görə rəallaşdırılıbsa, onda artan hissənin çoxu nə üçün avtobuslara yanacaq tökmək, onları idarə etmək öhdəliyi olan sürücüyə yox, biletləri satan BBA-ya çatır? Məgər Avtovağzal da yanacaqla işləyir? Lap deyək ki, bahalaşmadan dolayı onların da real gəlirləri azalıb, kompensasiya etmək lazımdır, amma hər halda onlar yanacağa pul xərcləyirlər. Bizim isə avtobuslara vurduğumuz dizel yanacağının qiyməti düz 25% bahalaşıb. Bizim xərclərinizin 80% faizini yanacaq təşkil etdiyini nəzərə alsaq, deməli xidmətin maya dəyəri ən azı 20% artıb. Bu isə 1,26 manat təşkil edir. Tarif Şurasi isə qiymətləri cəmi 1,20 manat bahalaşdırıb ki, onun da 0.75 manatını BBA tutub əlimizdən alır".
Göründüyü kimi, adı avtobus sürücüsü iyulun 1-dən başlayan "Avtovağzal maxinasiyası"nı neçə gözəl təhlil edir. Əlbəttə, biletlərin bahalaşan hissəsi yanacaq xərci olarapq sürücülərə çatmalıdır. Çünki Avtovağzal avtobusları yanacaqla təmin etmək öhdəliyinə malik deyil. Şəkli bizə göndərilən sənədlərdə, daha doğrusu qayimədə bir maraqlı nüansla rastlaşdıq. 20 nəfərin hər birindən 7,5 manata olmaqla sərnişinlərdəpn 150 manat yolpulu yığılsa da, qayimədə məbləğ 12 manat kəm, yəni 138 manat göstərilib. 12 manatın taleyi sərnişin avtobusunun müşapiyyətedici sənədlərindən aydın olmur. Bu 12 manat Avtovağzalın xidmət haqqı da olsa da belə, sənədlərdə xidmət haqqı kimi tutulduğu öz əksini tapmalıdır.
Məsələ ilə bağlı BBA-nın rəy və təkliflər üçün nəzərdə tutulan "qaynar xətt"inə zəng vurduq və məsələni olduğu kimi izah etdik. Özünü təqdim etməyən xanım bizim bütün məlumatlarımızı qeyd etdikdən sonra dedi ki, bu ola bilməz, bu barədə hansı sürücü məlumat veribsə, onun ad-soyadını və avtomobilinin dövlət nömrə nişanını bizə verin, araşdıraq. Biz isə bildirdik ki, bizdə rəsmi sənədlərə əsaslanan ərizə var, bu faktdır. Sizə zəng etmişik ki, bu fakta cavabdeh şəxslərdəm mövqe, münasibət alaq. Xanım bildirdi ki, məsələ araşdırılacaq və bu barədə sizə məlumat veriləcək.
Biz bir neçə saat sonra həmin xanımla əlaqə saxladı və qurumun mövqeini almağa çalışdıq. Xanım bildirdi ki, siz mütləq şikayətçinin ad-soyadını və maşınının nömrəsini bizə demelisiniz, yoxsa biz bunu ananın şikayət kimi nəzərə alacağıq. Lakin biz öz qanuni hüququmuzdan istifadə edərək, şikayətçinin adını təqdim etmədik, xanım isə telefonu bu yerdə üzümüzə qapatdı.
Daha sonra biz Azərbaycan Yerüstü Nəqliyyat Agentliyinin (AYNA) mətbuat katibi Tural Oruclu ilə əlaqə saxladıq. O, bildirdi ki, BBA-dan sizinlə əlaqə saxlayacaqlar. Bizimlə BBA-nın içtimayətlə əlaqələr şöbəsinin rəhbəri Rövşən müəllim əlaqə saxlayaraq şikayəti dinlədi və araşdırma üçün vaxt istədi.
Növbəti gün redaksiyamıza şikayət ərizəsi ilə müraciət edən sürücülər əlaqə saxlayaraq bildirdilər ki, 1 iyul tarixdə bizdən alınan bütün pullar geri qaytarıldı, biletlərin qiyməti isə 7,50 manatdan 7.10 manata endirildi.
Dəniz Nəsirli