Teymurləngin böyük səhvi, Qriboyedovun gəldiy qənaət...



 

A.S.Puşkin: "Sən qulsan, sən oğrusan, sən ermənisən"

 Bu günə qədər çox deyilib, bundan sonra da çox təhlillər aparılacaq, elmi məqalələr yazılacaq, araşdırmaçılar bir suala cavab axtaracaqlar ki, 200 il əvvələ kimi, müxtəlif ölkələrdə qaraçı həyatı yaşayan bir etnik qrup necə oldu ki, dövlət yaratdı? Əlbəttə, bu dövlətin kimlər tərəfindən və hansı məqsədlə yaradıldığı məlumdur, amma niyə məhz dünyanın tanınmış elm adamlarının, ictimai-siyasi xadimlərinin, filosoflarının, yazıçılarının, hətta məşhur sərkərdələrinin belə, naqis xalq olaraq gördükləri bu etnik qrup başqa yerdə yox, məhz bizimlə-Azərbaycanla qonşuluqda məskunlaşdırıldı? Və son nəticədə biz bu xəstə təxəyyüllə alınıb-satılmağa hazır, ,,Qafqazın qara yarası"na çevrilən xalqın-ermənilərin məkirli oyunlarından, ərazi iddialarından zaman- zaman əziyyət çəkirik. 

Bu gün sülhdən, barışdan danışanlara məşhurların bu millətə verdiyi qiyməti bir daha xatırlamaqla demək istəyirik ki, biz həqiqətən çox naqis bir xalq, çox məkirli bir düşmənlə üz-üzəyik və nə yazıqlar ki, həm də qonşu kimi yaşamağa məcburuq. Odur ki, o məşhur aforizmdə deyildiyinə əməl etməliyik: "İtlə yoldaşlıq elə, amma çomağı əlindən yerə qoyma". Təəssüf ki, həm də unutqan millət olaraq, bir zamanlar bu aforizmi yaddan çıxardıq, nəticədə torpaq itkisinə məruz qaldıq. Gəlin, tarixdə iz qoymuş düha sahiblərinin bəzilərinin ermənilərə verdiyi xarakteristika ilə tanış olaq və yadda saxlayaq ki, hansı zəhərli ilanla qonşuyuq. Beləliklə, məşhur fars şairi Sədi Şirazi ermənilər haqda belə deyib: "Erməni yer üzünün ilanı, insanlığın düşmənidir". Demək, bu haylar təkcə bizim, Türkiyənin yox, bəşəriyyət üçün təhlükə törədən zəhərli həşəratdır. Böyük rus şairi A.S.Puşkin: "Sən qulsan, sən oğrusan, sən ermənisən".

Həqiqətən də, bu millət tarixən güclülərin qoltuğuna sığınan, ondan imdad diləyən qul, potensial oğru olub (hər mənada). Ermənilərin güya bizdən yaxşı döyüşdüyü üçün qalib vəziyyətdə olduğunu iddia edənlərə M.Y.Lermantovun yartdığı obrazın dili ilə verdiyi cavab:"Ay oğul, niyə döyüş yerini qoyub qaçmısan, məgər sən ermənisən?" Qafqaza səfər zamanı bir neçə günlüyə həm də ermənilərin arasında olan ingilis səyyahı Vilson: "Ermənilər acgöz və tamahkardır. Onlar istənilən bir cəfəngiyyatı böyütmək üzrə abırsız dərəcədə mahirdirlər və ancaq bunu özlərinə deyil, başqalarına münasibətdə edirlər". Tanınmış dinşünas- tarixçi Adam Mets: "Ermənilər dünyanın ən pis ağdərili nökərləridir. Onlar şərəfsizdirlər. Onların oğurluqları çox məşhurdur. Onlar, yalnız qorxu və kötək altında sakit olurlar". Zənnimcə ingilis tarixi bu murdar hayların sanki portretini çəkib və tarix də sübut edir ki, bu millətin sakit oturması üçün mütləq başlarının üstündə zərbəyə hazır yumruq olmalıdır. Əks halda ətraflarına rahatlıq verməzlər. Fransız səyyahı Qraf da Şöl: "Ermənilərin hiyləgərliyi çox iyrənc idi, onların etdikləri hərəkətlər elə utancverici və zalımcasına idi ki, onlara yaxın dura bilmirdim". Dahi sərkərdə Teymurləngin sonrakı peşimançılığı: "Yəqin ki, gələcək millətlər erməniləri bir millət kimi saymayaraq darmadağın etmədiyimə görə, məni lənətləyəcəklər". Əmir Teymurun bir yanlışı bu gün türk dünyasına çox baha başa gəlir. Türkmənçay sülh müqaviləsinin ilhamvericilərindən biri, o vaxt Rusiyanın İranda səfiri olan məşhur yazıçı-diplomat A.S Qriboyedov: ,,Ermənilər elə ədəbsiz utanmaz tayfadır ki, hara köçsələr, bir müddət sonra bütün dünyaya car çəkəcək və iddia edəcəklər ki, həmin torpaqlar onların qədim yurdlarıdır". Böyük ehtimalla yazıçı bunu deyərkən o, bədnam müqavilədən sonra İrandan tarixi Azərbaycan torpaqlarına köçürülən ermənilərin sərgilədiyi həyasızlığı nəzərdə tutub. Məhşur fransız səyyahı və yazıçısı A. Düma: "Ermənilər həmişə digər dinlərin adamlarının nökəri idi. Onlar yalançı və hiyləgər insanlara döndüklərinə görə fikirlərini, hisslərini, səylərini çox yaxşı gizlədə bilirlər". Roma tarixçisi Tatsit: "Bu millət (ermənilər-Ş.S) ikiüzlü və dəyərsiz milətdir. Onlar həmişə romalılara nifrət edirlər və perfenonlulara paxıllıq edirlər". Xalqının xarakteristikasına daha yaxından bələd olan erməni mənşəli amerikalı akademik Aqanbeqyan: "Erməni dili qarışıq dildir. Bununla yanaşı erməni millətinin özü də qarışıqdır". ABŞ- da yaşayan erməni mənşəli başqa bir yazıçı L.Z.Surmaliyan: "Xanım və cənablar, sizi çağırıram" əsərində yazır: "

Türklərlə ermənilər arasındakı zidiyyətin səbəbi türk və azəri millətinin humanistliyi, qayğıkeşliyi, vətənpərvərliyinin əksinə ermənilərin qəddar olmasıdır". Məşhur rus tarixçisi M.Dyakanov: "Haylar (ermənilərin əsl adı-Ş.S) eradan əvvəl Fərat çayının yuxarı hissəsində «vəhsi» nairlər kimi yaranıblar". Hərçənd Dyakanov erməniləri düzgün xarakterizə etsə də, onların qədimliyini eramızdan əvvələ aparmaqla ciddi səhvə yol verir, bəlkə də, o bunu bilərəkdən, siyasi məqsədlər üçün belə deyir. Hər halda ermənilər son 200 ildir Qafqazda Rusiya dövlətinin maşası funksiyasını yerinə yetirir. Gürcülərin atalar sözü: "Erməni gəldi, deməli bədbəxtlik gəldi" və nəhayət Çeçenistanın yeni tarixinə adını "Ölməz Kşşey" kimi yazdırmağı bacaran, bir müddət Qarabağ savaşında yaxından işirak edən Şeyx Şamilin ləyaqətli varisi Şamil Basayev:

"Mən erməniləri Qafqazlı saymıram. Əgər Qafqazlı olsaydılar rusların iti olmazdılar". Tarix elə gətirib ki, biz həmin itlə qonşuyuq. Odur ki, əsla çomağı əlimizdən yerə qoymağa haqqımız yoxdur. Yoxsa, bu it hər dəfə üstümüzə qısqırdılanda ətimizdən bir parça qapıb aparacaq, necə ki, onu ötən əsrin əvvəllərində və sonunda edib və biz hələ də əti kəsilmiş durumdayıq.

 Şahnaz Salehqızı