Onu Azərbaycana gətirən səbəb muğam, burada evlənib yaşamasına təkan verən amil isə mədəniyyətimizdir. Ukraynalı bu gözəl milli musiqimizi ən azı bizim qədər, bəlkə də bizdən daha çox sevir və hiss edir. 

Söhbət etnomusiqişünas, elmi tədqiqatçı (Harvard Universiteti) və tarzən Polina Dessiatnitchenkodan gedir. “Qafqazinfo”nun budəfəki müsahibi Polina Rusiyada doğulsa da, uşaqlıqdan Kanadada yaşayıb. Elə muğamla da okeanın o tayında tanış olub. Mənəvi zövq aldığı bu musiqi sonradan onu ölkəmizə gətirib:

“Kanadada etnomusiqişunaslıq kafedrasında dərs almışam. Əvvəl orkestrda fortepiano çalırdım. Dirijor İsmayıl Hacıyev idi. O, mənə birlikdə muğam ifa etməyi təklif etdi. Birinci dəfə muğama orada qulaq asdım. Çox sevdim və qərar verdim ki, Azərbaycan muğamı haqqında tədqiqat aparmalıyam. Dissertasiya yazdım, daha sonra isə doktorantura oxudum. Təhsilim ötən ay tamamlandı. 

3 ildir ki, Azərbaycanda yaşayıram. Ancaq muğam, tar dərslərinə 5 il əvvəl başlamışam. Məncə, muğamın mənəvi ruhunu hiss etmək, onu bütünlüklə başa düşmək üçün ifa etmək lazımdır. Bu ölkənin insanı ilə danışıb yaşamalısan. Kanadada muğam var, ancaq o ruh yoxdur. Bir müəllim var, elə tarı da ondan öyrənmişəm”. 

Söhbətimizin bu yerində ikimiz də qeyri-ixtiyarı olaraq susduq. Çünki ətrafa çox gözəl tar səsi yayılmışdı. Bir müddət qulaq asıb sonra bir-birimizə baxıb gülməyə başladıq:

“Maraqlıdır, tar hər yerdə məni tapır”. 

Yenidən söhbətimizə davam edirik.

- Bəs Kanadadan sonra Azərbaycanda yaşamaq çətin olmadı ki?

- Burada yaşamaq mənim xoşuma gəlir. İnsanlarınız çox qonaqpərvər, mehribandır. Hamı kömək etmək istəyir. Ən əsası isə burada muğam var. Azərbaycanda evlənmişəm və ailəm buradadır. Ona görə hər şeyə öyrəşmişəm. 

- Hazırda əsas fəaliyyətiniz nədən ibarətdir?

- Dissertasiyam bitdi və mən Harvard Universitetindən mükafat aldım. İki il müddətində muğam haqqında kitab yazıb onlara təhvil verməliyəm. Sentyabrdan yazmağa başlayacam. Mütəmadi olaraq muğam ustadları ilə görüşüb dərs alıram. Əsas müəllimim Əlixan Mənsurovdur. Mənə görə Mənsurov məktəbi klassik muğamdır. Ramiz Quliyev, Elxan Müzəffərov, Vamiq Məmmədəliyev və başqalarından da dərs alıram.

- Sizin sorağınızı elə Vamiq müəllimdən almışıq, dediyinə görə, siz də yaxşı tələbəsiz.

- Bəli, sonuncu dəfə yanına Kürdəxanıya getmişdik.

- Muğamı sadəcə tarda ifa edirsiz? Bəs oxumaq necə?

- Bir az səsim var. Muğam yox, xalq mahnılarını oxuyuram. İndi uşağa görə, vaxtım az olur. Arada ona da oxuyuram. Demək olar ki, elə muğamla böyüyür. Hazırda qəzəl janrını öyrənməyə çalışıram. Çünki bu, muğam üçün çox vacibdir. 

- Gənclər daha çox müasir alətlərə maraq salırlar. Xüsusilə də, Kanadada yaşayan birinin tara, muğama olan bu sevgisi maraqlı haldır.   

- Muğam çox ilahi musiqidir. Onu dinləyən, ifa edən zaman insan haldan-hala keçə bilir. Bütün musiqilər gözəldir, ancaq muğamda olan qüdrət, xarakter çoxunda yoxdur. Müasir musiqilər də lazımdır, ən azından toyda rəqs etmək üçün.

- Bəs Azərbaycan dilini necə öyrənmisiz? Çətin olmadı ki?

- Buraya gələndən sonra Töhfə Məlikovadan dərs almışam. Demək olar ki, bir ilə öyrəndim. Bir az çətin gəldi, ancaq maraqlıdır. Bəzi hərflər var ki, hələ də deyə bilmirəm. Məsələn, “k”. Ancaq inşallah yavaş-yavaş onları da öyrənəcəm. 

- Yəqin ki, azərbaycanlı biri ilə evləndiyiniz üçün həm dili, həm də mədəniyyətimizi öyrənmək sizə daha rahat olar. Bəs yoldaşınızla necə tanış olmusuz?

- Bəli, iki ildir ki, evliyəm və bir övladım var. Kafelərin birində dostlarımla oturan zaman məndən tar çalmağımı xahiş etdilər. Mən də onları qırmadım, tar çalıb qəzəl oxudum. Bu zaman məni dinləyib. O, muğamı, ədəbiyyatı çox sevir. Maraqlı gəlib ki, Kanadadan gələn bir qız necə belə muğam oxuyur, tar çalır. Mənə sevgisi də elə ondan yarandı. 

- Azərbaycan həm doğulduğunuz, həm də yaşadığınız ölkələrə nisbətən bir qədər mühafizəkardır. İstər geyim, istər davranış, istərsə də düşüncə baxımından Kanadadakı rahatlığı burada tapa bilirsiz?

- Əvvəlcə bir qədər fərqli gəldi, ancaq sonradan mühitə uyğunlaşdım. Xüsusi qaydalar var və mən onlara diqqət göstərməyə çalışıram. Burada qadınlar çox işləyirlər, ancaq evdə (gülür). Uşağa baxırlar, yemək bişirirlər, təmizlik... Çünki sizdə ailə vacib faktordur və ailəyə dayanan bir mədəniyyət formalaşıb. Bu, çox yaxşı bir şeydir. Bizdə belə deyil, məsələn. Elələri var, ailə, uşaq istəmir. Ancaq itləri var.

Ailələr bir-birlərinə qonaq gedir, birlikdə yemək yeyirlər, əylənirlər. Məsələn, mənim Kanadada rəfiqələrim var. Ayda bir dəfə ya görüşərik, ya yox. Ancaq burada insanlar bir-birləri ilə vaxt keçirməyi sevir. Burada da dostlarım var. Təəssüf ki, çox məşğul olduğumdan onlara elə də vaxt ayıra bilmirəm. 

- Bəs həyat yoldaşınız tərəfindən sizə qoyulmuş hansısa qadağalar var?

- Yox, çünki mən onu, o da məni yaxşı başa düşür. Məsələn, o, geyimimə qarışmır. Heç vaxt mənə filan şeyi geyib, filan şeyi geyməməyimi demir. Ancaq mən başa düşürəm ki, olduğum vəziyyətə, mədəniyyətə görə hərəkət etmək lazımdır. Bu, bir az rol oynamaq kimidir. Burada rol oynayıram.

- Mətbəximizə nə dərəcədə bələdsiz? Yeməklərimizdən sevdikləriniz, bişirə bildikləriniz var?

- Yeməklərinizi çox sevirəm. Bir az bişirə də bilirəm, ancaq hər gün yox. Məsələn, ləvəngi, şah plov.

- Ləvəngi?

- Bəli, çox asandır. Çalışıram ki, hər şeyə vaxt ayıra bilim. Sahəmlə bağlı tədqiqat aparıram, uşağıma vaxt ayırmağa çalışıram, yemək və mədəniyyəti öyrənmək istəyirəm. 

- Siz çox gözəl, baxımlı qadınsız. Qarşı cinsin nümayəndələri sizi narahat etməyib?

- Onların məni görmək şansı olmayıb. Çünki demək olar ki, günün əksər saatlarını arxivdə, sənədlərin arasında keçirmişəm. Sadəcə 1-2 dəfə dostlarımla kafeyə gedirdik, onda da elə həyat yoldaşımla tanış olduq.

- Bəs ailənizlə görüşə bilirsiniz? Evlənib Azərbaycanda yaşamaq istəyinizə onların münasibəti necə oldu?

- Onlar bilirlər ki, mən muğam və tarı, qısacası sənətimi çox sevirəm. Karyeram mənim üçün çox vacibdir. Odur ki, həyatım Azərbaycanla bağlıdır. Məni başa düşürlər. Həyat yoldaşım ailəmlə tanış olmaq üçün Kanadaya getdi, gördülər ki, o, yaxşı adamdır və razılaşdılar. Toyumuz Kanadada oldu, oktyabrda da bəlkə Bakıda toy etdik. Burada toy çox şən keçir, ancaq bu, mənə maraqlı gəlir. İndi həm işim, həm də uşaqla bağlı başım çox qarışıqdır.

Günel Hacı

Fotolar-Video: Nuran Məmmədov